Bệnh tiểu đường dưới góc nhìn Đông Y và Tây Y

1. Giới Thiệu về Bệnh Tiểu Đường

Bệnh tiểu đường, hay còn gọi là đái tháo đường, là một rối loạn chuyển hóa mãn tính, gây ra do sự suy giảm khả năng sản xuất hoặc sử dụng insulin của cơ thể. Insulin là một hormone quan trọng do tuyến tụy tiết ra, có chức năng giúp cơ thể sử dụng glucose (đường) từ thức ăn để sản sinh năng lượng. Khi insulin hoạt động không hiệu quả, glucose sẽ tích tụ trong máu, gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

2. Nguyên Nhân Gây Bệnh Tiểu Đường

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh tiểu đường, bao gồm:

• Di truyền: Bệnh có thể di truyền trong gia đình, đặc biệt nếu người thân trong gia đình mắc bệnh.
• Lối sống: Chế độ ăn uống không lành mạnh, ít vận động, thừa cân, và béo phì là những yếu tố nguy cơ cao.
• Stress và căng thẳng: Tình trạng căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch và gây rối loạn chuyển hóa.
• Rối loạn chuyển hóa: Bệnh có thể phát triển do rối loạn chuyển hóa glucose trong cơ thể.

3. Triệu Chứng của Bệnh Tiểu Đường

Triệu chứng của bệnh tiểu đường có thể khác nhau tùy thuộc vào loại và giai đoạn bệnh:

• Khát nước và tiểu nhiều: Người bệnh thường xuyên cảm thấy khát nước và đi tiểu nhiều hơn bình thường.
• Mệt mỏi: Do cơ thể không thể sử dụng glucose hiệu quả, người bệnh thường xuyên cảm thấy mệt mỏi và thiếu năng lượng.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân: Mặc dù ăn uống bình thường hoặc nhiều hơn, người bệnh vẫn có thể bị giảm cân.
• Nhiễm trùng tái phát: Hệ miễn dịch suy giảm khiến người bệnh dễ bị nhiễm trùng, đặc biệt là nhiễm trùng đường tiểu và da.
• Vết thương lâu lành: Do tổn thương mạch máu và lưu thông máu kém, các vết thương trên da của người bệnh thường lâu lành.

4. Phân Loại Bệnh Tiểu Đường

Bệnh tiểu đường được phân loại thành ba loại chính:

• Tiểu đường type 1: Là bệnh tự miễn dịch, trong đó cơ thể tấn công và phá hủy các tế bào sản xuất insulin của tuyến tụy. Loại này thường xuất hiện ở trẻ em và thanh thiếu niên.
• Tiểu đường type 2: Đây là dạng phổ biến nhất, xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không sử dụng insulin hiệu quả. Loại này thường liên quan đến lối sống và béo phì, và phổ biến ở người trưởng thành.

Tiểu đường thai kỳ: Phát triển trong thời kỳ mang thai và thường biến mất sau khi sinh, nhưng làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường type 2 sau này.

5. Biến Chứng của Bệnh Tiểu Đường

Nếu không được kiểm soát tốt, bệnh tiểu đường có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng:

• Biến chứng về tim mạch: Tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch vành, đột quỵ, và tăng huyết áp.
• Biến chứng về thận: Bệnh thận mãn tính do tổn thương các mạch máu nhỏ trong thận.
• Biến chứng về mắt: Gây ra bệnh võng mạc tiểu đường, có thể dẫn đến mù lòa.
• Biến chứng về thần kinh: Tổn thương thần kinh ngoại biên gây tê bì, đau nhức và mất cảm giác, đặc biệt ở tay và chân.

6. Cách Kiểm Tra và Điều Trị Bệnh Tiểu Đường

6.1. Cách Kiểm Tra

• Xét nghiệm đường huyết lúc đói: Đo lượng glucose trong máu sau ít nhất 8 giờ không ăn uống.
• Xét nghiệm HbA1c: Đánh giá mức đường huyết trung bình trong 2-3 tháng qua.
• Nghiệm pháp dung nạp glucose (OGTT): Kiểm tra khả năng xử lý glucose của cơ thể.
• Xét nghiệm nước tiểu: Kiểm tra sự hiện diện của glucose hoặc ketone trong nước tiểu.

6.2. Cách Điều Trị

• Insulin: Sử dụng cho tiểu đường type 1 và trường hợp type 2 không đáp ứng với thuốc uống.
• Thuốc uống: Như Metformin, Sulfonylureas, DPP-4 inhibitors… giúp tăng cường sản xuất và hiệu quả của insulin.
• Chế độ ăn uống: Kiểm soát lượng carbohydrate, tránh thực phẩm chứa nhiều đường và tinh bột.
• Tập thể dục: Tăng cường sự nhạy cảm của cơ thể với insulin, giúp kiểm soát đường huyết.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện sớm biến chứng.

7. Bệnh Tiểu Đường Dưới Góc Nhìn Đông Y

Trong Đông Y, bệnh tiểu đường được gọi là “tiêu khát”, với các thể bệnh được chia thành Tam tiêu:

• Thượng tiêu: Họng khô, miệng khát.
• Trung tiêu: Ăn nhiều, mau đói.
• Hạ tiêu: Tiểu nhiều, nước tiểu trong.

Các nguyên nhân gây bệnh trong Đông Y bao gồm:

• Nội thương thất tình: Căng thẳng, lo âu, và trầm cảm kéo dài có thể gây rối loạn chức năng tạng phủ.
• Bất tiết chế ăn uống: Chế độ ăn uống không lành mạnh, sử dụng nhiều thực phẩm ngọt, béo, cay nóng làm tổn thương tỳ, vị, can, thận.
• Khí huyết hư suy: Cơ thể suy yếu, khí huyết không điều hòa, làm tổn thương tạng phủ, đặc biệt là tỳ, vị, và thận.

8. Cách Điều Trị Bệnh Tiểu Đường Theo Đông Y

8.1. Bài Thuốc Thảo Dược

Trong Đông Y, nhiều loại dược liệu được sử dụng để hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường. Các dược liệu này chủ yếu có tác dụng bổ tỳ, kiện thận, sinh tân dịch, và cải thiện lưu thông khí huyết. Một số dược liệu thường được sử dụng:

• Hoài Sơn: Bổ tỳ, dưỡng thận, sinh tân dịch, hỗ trợ giảm đường huyết.
• Sinh Địa: Thanh nhiệt, sinh tân, lương huyết, hỗ trợ điều trị các triệu chứng khát nước, miệng khô do tiểu đường.
• Mạch Môn: Dưỡng âm, sinh tân dịch, nhuận phế, thanh nhiệt. Mạch Môn có tác dụng bổ âm, thanh nhiệt, dùng trong điều trị các triệu chứng khát nước, miệng khô, và ho khan do tiểu đường.
• Kỷ Tử: Bổ can thận, dưỡng âm, ích tinh, hỗ trợ tăng cường sức khỏe toàn diện và kiểm soát đường huyết.
• Ngũ Vị Tử: Liễm phế, sinh tân, cố tinh, hỗ trợ điều hòa đường huyết và bảo vệ chức năng gan.
• Trạch Tả: Lợi thủy, thẩm thấp, thanh nhiệt, hỗ trợ điều trị chứng tiểu nhiều, phù thũng.
• Phục Linh (Poria cocos): Kiện tỳ, lợi thủy, an thần, giúp cải thiện chức năng tiêu hóa và hỗ trợ giảm đường huyết.
• Hoàng Kỳ: Bổ khí, kiện tỳ, sinh tân dịch, giúp tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ kiểm soát đường huyết.

Các dược liệu trên thường được sử dụng kết hợp trong các bài thuốc Đông Y, nhằm tối ưu hóa hiệu quả điều trị và hỗ trợ kiểm soát bệnh tiểu đường một cách toàn diện. Tuy nhiên, việc sử dụng các dược liệu cần tuân theo hướng dẫn của các chuyên gia Đông Y, dựa trên tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân.

8.2. Châm Cứu

Châm cứu tại các huyệt vị như Thái khê, Tam âm giao, và Túc tam lý giúp điều hòa khí huyết, cải thiện tuần hoàn, và tăng cường chức năng tạng phủ.

8.3. Chế Độ Ăn Uống và Sinh Hoạt

Đông Y khuyến khích người bệnh duy trì chế độ ăn uống thanh đạm, ít đường, kết hợp với lối sống điều độ, tập luyện thể dục đều đặn để cải thiện sức khỏe toàn diện.

9. Phòng Ngừa Bệnh Tiểu Đường Hiệu Quả

Phòng ngừa bệnh tiểu đường là một quá trình cần thiết và liên tục, bao gồm:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm cân nếu thừa cân hoặc béo phì, duy trì chỉ số BMI trong khoảng lý tưởng.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế ăn đường, muối, và chất béo bão hòa; tăng cường tiêu thụ rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, và các loại thực phẩm giàu chất xơ.
• Tập thể dục đều đặn: Dành ít nhất 30 phút mỗi ngày cho các hoạt động thể dục như đi bộ, bơi lội, hoặc đạp xe.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Theo dõi các chỉ số đường huyết và các yếu tố nguy cơ khác, để phát hiện và điều trị sớm các biến chứng tiểu đường.

10. Kết Luận

Bệnh tiểu đường là một căn bệnh mãn tính nhưng có thể kiểm soát được nếu người bệnh hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng, và cách điều trị hiệu quả. Kết hợp giữa y học hiện đại và Đông Y, cùng với lối sống lành mạnh, người bệnh có thể duy trì cuộc sống khỏe mạnh và tránh các biến chứng nguy hiểm.

Tham khảo thảo dược từ Y học cổ truyền Nhật Bản Kanpo 223 có tác dụng cải thiện sức khỏe chung và đặc biệt là hỗ trợ điều trị cho những người thường xuyên bị tăng đường huyết.