Kanpo – Sự phát triển đầy thăng trầm của Y học cổ truyền

Kanpo – Y học cổ truyền Nhật Bản có lịch sử lâu đời, ảnh hưởng mạnh mẽ từ y học Trung Hoa. Nhưng cũng có những nét riêng biệt. Tuy trải qua nhiều thăng trầm, đặc biệt là sự cạnh tranh gay gắt từ y học hiện đại phương Tây. Kanpo đã hồi sinh mạnh mẽ và trở thành một phần quan trọng trong nền y học Nhật Bản.

1. Kanpo là gì ?

Kanpo (漢方), hay Đông y Nhật Bản, là hệ thống y học cổ truyền được điều chỉnh từ y học Trung Hoa. Phù hợp với văn hóa và truyền thống Nhật Bản. Kanpo sử dụng đa dạng các phương pháp điều trị như châm cứu, thảo dược và trị liệu ẩm thực, dựa trên triết lý về sự kết nối giữa cơ thể và tâm trí.

Triết lý của Kampo nhấn mạnh cơ thể và tâm trí con người là một thể thống nhất. Không được tách rời. Ngày nay, các nghiên cứu về Đông y đã cho thấy triển vọng của Kanpo đối với sự phát triển của y học hiện đại.

2. Quá trình du nhập của Đông y và Nhật Bản.

Đông y du nhập vào Nhật Bản: Hành trình dài 3000 năm:

Hơn ba thiên niên kỷ trước, y học cổ truyền đã nhen nhóm tại Trung Quốc vào thời nhà Thương. Mãi đến thế kỷ thứ 5 và thứ 6, Đông y mới được du nhập vào Nhật Bản, mang theo làn gió mới cho nền văn hóa và y học của đất nước này.

Khởi đầu: Từ Trung Hoa đến Nhật Bản:

Năm 608, Hoàng hậu Suiko cử đoàn sứ thần và các thầy thuốc trẻ sang Trung Quốc học hỏi y thuật trong suốt 15 năm. Trở về Nhật Bản, họ mang theo kiến thức y học tiên tiến, góp phần đặt nền móng cho nền y học cổ truyền Nhật Bản.

Nền móng y học cổ truyền Nhật Bản:

Năm 701, Bộ luật Taiho được ban hành, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong lịch sử y học Nhật Bản. Bộ luật thành lập trường đại học y khoa đào tạo y học cổ truyền bài bản. Tuy nhiên, do chiến tranh liên miên, kế hoạch này không thể thực hiện.

Vai trò của Hoàng hậu Suiko và các nhà sư:

Hoàng hậu Suiko (701 – 760) đã có công lớn trong việc phát triển y học cổ truyền Nhật Bản. Bà thành lập Hidenin và Seyakuin tại chùa Kofuku-ji ở Nara. Cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe và thuốc miễn phí cho người nghèo.

Bức tranh mô tả chuyến du ngoạn hái thuốc của Triều đình Nhật Bản do hoàng hậu Suiko chỉ huy.

Trong nhiều thế kỷ sau đó, các nhà sư đóng vai trò then chốt trong việc truyền bá y học Trung Hoa tại Nhật Bản. Họ không chỉ là người thầy thuốc tận tâm mà còn là những nhà nghiên cứu y học uyên thâm. Góp phần phát triển Kanpo thành hệ thống y học độc đáo của Nhật Bản.

Phát triển và gìn giữ Kanpo:

Ngày nay, Kanpo vẫn được sử dụng rộng rãi tại Nhật Bản, song song với y học hiện đại. Kanpo được đánh giá cao trong điều trị nhiều bệnh mãn tính và các vấn đề sức khỏe khác.

Lịch sử du nhập và phát triển của Đông y tại Nhật Bản là minh chứng cho sự giao thoa văn hóa và y học giữa hai quốc gia. Nhờ sự tiếp thu và sáng tạo, Nhật Bản đã xây dựng nền y học cổ truyền độc đáo của riêng mình, góp phần nâng cao sức khỏe cho người dân và đóng góp cho sự phát triển chung của y học thế giới.

3. Sự phát triển của Kanpo.

Thế kỷ thứ 10: Sao chép y học Trung Hoa

Vào thế kỷ thứ 10, y học Nhật Bản (thời Heian) chủ yếu dựa trên y học cổ truyền Trung Quốc. “Ishinpo” (Y Tâm Phương). Biên soạn năm 984 bởi Yasuyori Tanba, là cuốn sách y học lâu đời nhất còn tồn tại. Tóm tắt kiến thức từ các văn bản y học Trung Hoa.

Từ thế kỷ 12 đến thế kỷ 16: Thực tiễn hóa y học cổ truyền

Từ năm 1200 đến 1600, y học cổ truyền Nhật Bản dần thực tiễn hơn. Các nhà sư Phật giáo đóng vai trò quan trọng trong việc hành nghề y,. Họ sử dụng kiến thức và phương pháp từ Trung Quốc.

Cuối thế kỷ 19: Suy tàn và hiện đại hóa

Đến cuối thế kỷ 19 (thời Minh Trị), làn sóng hiện đại hóa y tế phương Tây ập đến Nhật Bản, khiến Kanpo dần suy yếu. Chính phủ Minh Trị thành lập hệ thống giáo dục và y tế theo mô hình phương Tây vào năm 1874. Đánh dấu sự thống trị của Tây y.

Sự hồi sinh của Kampo

Tuy nhiên, Kanpo không hoàn toàn biến mất. Các bác sĩ, dược sĩ và người bán thuốc Đông y tận tâm vẫn duy trì nó ở cấp cơ sở.

Năm 1910, bác sĩ Keijyuro Wada xuất bản cuốn “Ikai-no-tettsui“, phản đối lý thuyết y học phương Tây và đề cao Kanpo, góp phần khơi dậy sự phục hưng cho y học cổ truyền.

Thế kỷ 20: Nỗ lực phục hưng và phát triển

• Đầu thế kỷ 20 (thời Showa):
  • Kyushin Yumoto xuất bản “Kokan Igaku” (1927), đánh dấu sự hồi sinh của Kanpo và được xem là “cha đẻ của sự phục hưng Kanpo”.
  • Các tác phẩm của Keijyuro Wada và Kyushin Yumoto đặt nền móng cho sự trở lại của Kanpo.
  • Hiệp hội Đông y Nhật Bản (JSOM) được thành lập vào năm 1950.
• Những thập kỷ sau đó:
  • Lo ngại về tác dụng phụ của thuốc Tây thúc đẩy sự quan tâm trở lại.
  • “Sổ tay các công thức Kanpo OTC” được xuất bản năm 1975.
  • 33 công thức được đưa vào bảng giá thuốc Bảo hiểm Y tế Quốc gia năm 1976.
  • Số lượng công thức trong bảng giá thuốc hiện nay là 148.
  • Các trường đại học và cao đẳng y dược đưa vào chương trình giảng dạy.
  • Năm 2006, Hội đồng chuyên khoa y tế Nhật Bản công nhận chuyên khoa Kanpo
  • Các nghiên cứu khoa học được đẩy mạnh.

4. Di sản Y học cổ truyền Nhật Bản trong kỷ nguyên hiện đại.

Kanpo – Nền y học lâu đời với sức sống mãnh liệt

Trải qua hành trình phát triển, Kanpo vẫn giữ vững vị trí quan trọng trong hệ thống y tế nước này. Tuy nhiên, so với Hàn Quốc và Trung Quốc, Nhật Bản còn nhiều hạn chế trong việc đầu tư nghiên cứu cho Kanpo. Chính phủ chỉ chi khoảng 1/10 so với Hàn Quốc và một phần nhỏ so với Trung Quốc.

Quản lý chặt chẽ và tiêu chuẩn hóa

Mặc dù vậy, Kanpo tại Nhật Bản được quản lý nghiêm ngặt bởi chính phủ. Loại và tỷ lệ thành phần trong mỗi công thức, số lượng công thức đều được quy định chặt chẽ. Sản phẩm cuối cùng phải trải qua kiểm tra và phê duyệt trước khi đưa ra thị trường.

Thành phần tự nhiên và đa dạng

Kanpo sử dụng các thành phần tự nhiên, chủ yếu là thực vật, đôi khi có thêm khoáng chất và sản phẩm từ động vật. Một số thành phần như gừng, quế, cam thảo, nấm dược liệu, nhân sâm, bán hạ bắc, tía tô, vỏ cây mộc lan,… Thành phẩm thường ở dạng viên hoặc bột.

Ứng dụng rộng rãi và tiềm năng phát triển

Tại Nhật Bản, Kanpo được sử dụng trong cả y học lâm sàng. Bán thuốc không kê đơn và góp phần chăm sóc sức khỏe cho cộng đồng. Hiện tại, Nhật Bản là quốc gia duy nhất cho phép bán đồng thời cả thuốc tân dược và kanpo. Cả hai đều được chi trả bởi bảo hiểm y tế.

Hướng đến tương lai

Với những ưu điểm về hiệu quả, an toàn và giá thành hợp lý. Vì kanpo được kỳ vọng sẽ phát triển mạnh mẽ hơn nữa trong tương lai. Việc ứng dụng vào các phương pháp điều trị lâm sàng tại Nhật Bản cần được quan tâm.

Kết luận:

Kanpo là minh chứng cho sự kết hợp hài hòa giữa y học cổ truyền và hiện đại. Nắm bắt được những giá trị và tiềm năng của Kanpo sẽ góp phần nâng cao chất lượng y tế. Kanpo mở ra những hướng điều trị mới hiệu quả cho con người.